طبقه بندی رشته مهندسی کامپیوتر
- مهندسی کامپیوتر
هدف و ماهيت:
رشته مهندسي كامپيوتر كه به طراحي و ساخت اجزاي مختلف كامپيوتر مي پردازد، از اهميت بسيار زيادي در دنياي امروز برخوردار است. هدف از طي اين دوره تربيت كارشناساني است كه در زمينه تحليل، طراحي، ساخت و راه اندازي دستگاهها و مجموعه هاي سخت افزاري جديد، بررسي و شناخت مجموعه هاي سخت افزاري و نرم افزاري موجود، نگه داري، عيب يابي و تعمير و اصلاح و توسعه فعاليت كنند. طراحي، شبيه سازي، فرآوري، پردازش، سنجش، آموزش، ويرايش و … همه مفاهيمي هستند كه با بالاترين دقت و در كوتاهترين مدت زمان ممكن در برنامه هاي نرم افزاري كامپيوتر انجام مي شوند. لذا هدف از اين رشته تربيت نيروي متخصص براي انجام امور فوق است.كامپيوتر داراي دو جزء متفاوت سخت افزار و نرم افزار است. اجزاء فيزيكي و قابل لمس كامپيوتر مانند مدارها و بردهاي الكترونيكي سخت افزار ناميده مي شوند.نرم افزار جزء غيرقابل لمس كامپيوتر است. نرم افزار برنامه ها و داده هايي است كه به كامپيوتر فرمان مي دهند كه چه عملي را انجام دهد. يك مهندس نرم افزار ياد مي گيرد كه چگونه نرم افزارهاي بزرگ و عظيم را طراحي و برنامه ريزي كند، تست و ارزيابي نهايي نمايد و در نهايت مستند سازد. پس بدين گونه نيست كه يك تعميركار كامپيوتري، يك مهندس سخت افزار و يك اپراتور كامپيوتر يك مهندس نرم افزار تلقي گردد.
نرم افزار در حقيقت روح و جان كامپيوتر است كه به سخت افزار هويت مي بخشد و اصولاً به برنامه اي گفته مي شود كه براي به كارگيري سخت افزار ساخته شده باشد. نرم افزارها را مي توان به دو رده كلي دسته بندي كرد كه عبارتند از : نرم افزارهاي سيستمي و نرم افزارهاي كاربردي. نرم افزارهاي سيستمي برنامه هايي هستند كه كامپيوتر براي فعال شدن يا سرويس دادن به آن نياز دارد و به اين دليل از سوي سازندگان سيستم هاي كامپيوتري عرضه مي شوند و مهمترين آنها سيستم عامل، برنامه هاي سودمند و مترجم هاي زبان مي باشد. نرم افزارهاي كاربردي نيز برنامه هايي هستند كه كاربر يا خود آن ها را مي نويسد يا شركت هاي نرم افزاري آنها را تهيه كرده و براي فروش عرضه مي كنند. اين گونه برنامه ها معمولاً عموميت برنامه هاي سيستم را نداشته و براي زمينه هاي مختلف مهندسي، علمي، تجاري، آموزشي، تفريحي و يا طراحي نوشته مي شوند. مهندسي سخت افزار در مقطع ليسانس به مطالعه، بررسي و طراحي سخت افزاري، كنترل سخت افزاري و شبكه هاي كامپيوتري مي پردازد. براي مثال يك مهندس سخت افزار مي تواند طراحي سخت افزاري كند كه با IC ها كار كند، با كامپيوتر كار كند و يا از دروازه هاي كامپيوتر استفاده نمايد و در نهايت مي تواند به طراحي مدارهاي مجتمع ديجيتالي بپردازد. كه البته به اين بخش از سخت افزار بيشتر در مقطع كارشناسي ارشد و دكتري پرداخته مي شود.
توانايي هاي فارغ التحصيلان:
فارغ التحصيلان اين مقطع، قابليتها و تواناييهاي زيادي دارند و چنانچه در مسير مناسب هدايت شوند، قادر خواهند بود مشكلات زيادي را حل كنند. برخي از اين تواناييها به شرح زير است:
1) بررسي و شناخت نرم افزارها و سخت افزارهاي جديد و به كارگيري آنها.
2) بررسي كمبودها و نيازهاي نرم افزاري و سخت افزاري بخشهاي صنعت و خدمات و تدوين نيازهاي آنها، امكان سنجي وتعيين ابزار و نيروي انساني لازم براي رفع كمبودها.
3) تجزيه و تحليل سيستمهاي كوچك و متوسط نرم افزاري و سخت افزاري و ارائه راه حل مناسب براي اجراي آنها.
4) طراحي مجموعه هاي كوچك و متوسط نرم افزاري و سخت افزاري و توليد طرحهاي اجرايي براي آنها.
5) اجراي طرحهاي كامپيوتري، نصب، آزمايش و آموزش آنها.
6) پشتيباني و نگهداري سيستمهاي نرم افزاري شامل شناسايي خطاها، رفع خطاها و افزودن امكانات جديد به سيستمها.
7) عيب يابي كامپيوترها و سيستمهاي كامپيوتري و رفع عيبها.
8) شناسايي فنون جديد طراحي و ساخت كامپيوتر و ارزيابي و به كارگيري آنها.
تواناييهاي ذكر شده مربوط به كارشناسان نرم افزار و سخت افزار مي باشد؛ اما روشن است كه كارشناسان نرم افزار در محدوده مسائل نرم افزاري توانايي بيشتري دارند و برعكس كارشناسان سخت افزار در محدوده مسائل سخت افزاري از توانايي بيشتري برخوردارند.
توانايي هاي جسمي، علمي، رواني مورد نياز و قابل توصيه:
توانايي علمي: يك مهندس كامپيوتر بايد سخت كوش و با پشتكار باشد چون رشته كامپيوتر رشته پويايي است و هميشه بايد اطلاعاتش به روز بوده و به دنبال فراگرفتن مطالب جديد باشد. مهندس كامپيوتر بايد پايه رياضي قوي داشته و توانايي اش در زمينه فيزيك خوب باشد. همچنين لازم است فردي خلاق باشد تا بتواند مسايل را از راههاي ابتكاري حل كند.
علاقمندي ها: مهندس كامپيوتر نرم افزار و سخت افزار بايد به يادگيري و مطالعه علاقمند باشد تا پيشرفت در خور توجه داشته باشد. همچنين بايد از جستجو و كاوش در مدارها و ريزساختارها استقبال كند و به كار با كامپيوتر علاقه داشته باشد.
توانايي مالي: با توجه به توضيحات گفته شده داشتن يك دستگاه كامپيوتر براي يك مهندس كامپيوتر امري ضروري به نظر مي رسد ولي اين گونه نيست كه بدون داشتن كامپيوتر دانشجويان از ادامه تحصيل و پيشرفت باز بمانند.
نكات تكميلي
بعضي از افراد تصور مي كنند كه مهندسي سخت افزار در حد يك تعميركار كامپيوتر است در حالي كه كار يك مهندس سخت افزار، تعمير يا نصب و راه اندازي كامپيوتر نيست. هر چند كه مي تواند چنين كاري را انجام دهد. در واقع كار يك مهندس سخت افزار، طراحي هاي سخت افزاري است و به همين دليل در دانشگاه دروسي مثل رياضيات و يا مدارهاي منطقي را مطالعه مي كند همچنين برخلاف تصور كساني كه يك اپراتور را در حد يك مهندس نرم افزار مي دانند، بايد گفت كه يك مهندس نرم افزار لازم است از دانش رياضي خوبي برخوردار باشد تا بتواند برنامه هاي كامپيوتري را طراحي كند و آنها را توسعه دهد. براي مثال بايد بتواند يك كار گرافيكي را از بنيان طراحي كند. كاري كه از عهده يك اپراتور بر نمي آيد. و به همين دليل ما معتقديم كه كلاسهاي آزاد آموزش كامپيوتر هيچ وقت نمي توانند يك مهندس كامپيوتر پرورش دهند.
گرايش هاي مقطع کارشناسي:
رشته مهندسي كامپيوتر در مقطع كارشناسي در ابتدای عمر بدون گرایش است اما پس از گذراندن 2 الی 4 ترم دانشجویان می توانند گرایش های خود را به سخت افزار و نرم افزار انتخاب نمایند كه البته اين دو گرايش در مقطع كارشناسي تفاوت قابل توجهي با يكديگر ندارند.
گرايش سخت افزار در برگيرنده فعاليت هاي آموزشي، پژوهشي و صنعتي در خصوص قطعات، بردها، تجهيزات و در نهايت سيستم هاي كامپيوتري در مقياس هاي مختلف است و يكي از شاخه هاي مهم آن به نام معماري كامپيوتر (طراحي و ساخت كامپيوتر) مي باشد.
هدف از گرايش نرم افزار كامپيوتر، آموزش و پژوهش در زمينه زبانهاي مختلف برنامه نويسي، سيستم هاي عامل مختلف و طراحي انواع الگوريتم ها مي باشد.
آينده شغلي و بازار كار:
با توجه به گسترش روزافزون دنياي كامپيوتر امروزه بيش از هر زمان ديگري نياز به متخصصان كامپيوتر احساس مي شود. امروزه يك مهندس كامپيوتر اگر علاقمند به كار باشد، هيچ وقت با مشكل بيكاري روبه رو نمي شود. به خصوص مهندسين نرم افزار فرصت هاي شغلي بيشتري داشته و براي كاركردن نياز به امكانات و تجهيزات زيادي ندارند. فرصت هاي شغلي اين رشته به حدي گسترده و متعدد است كه نه تنها فارغ التحصيلان اين رشته به راحتي جذب بازار كار مي شوند بلكه دانشجويان دو سال آخر اين رشته نيز مي توانند وارد بازار كار شده و فعاليت كنند. براي مهندسين سخت افزار هم امكان كار در شركتهاي توليد كننده قطعات و دستگاهها و مراكز صنعتي توليدي بسيار فراهم است و از نظر سطح درآمدي هم با توجه به دانش و پشتكار شخصي در حد قابل قبول و ايده آلي قرار دارند. از طرفي با توجه به استفاده روزافزون از شبكه اينترنت زمينه كار در اين موضوع نيز بسيار مهياست.
وضعيت نياز كشور به اين رشته در حال حاضر:
رشته كامپيوتر كه باعث جهاني شدن اطلاعات و ارتباطات شده است ، رشته امروز و آينده است تا جايي كه پيش بيني مي شود تا 10 سال ديگر در كشورهاي پيشرفته مردم همان قدر كه به نيروي برق وابسته هستند به شبكه اينترنت وابسته خواهند شد. با توجه به توضيحات گفته شده روند رو به رشد استفاده از كامپيوتر در زندگي روزانه، اشتغال و موقعيت كاري براي فارغ التحصيلان اين رشته فراهم است تا در قالب شركتهاي توليدكننده نرم افزار، شركتهاي توليدكننده قطعات، مراكز صنعتي توليدي، شركتها و مؤسسات خدماتي، مراكز آموزشي و … مشغول به كار شده و فعاليت كنند. با توجه به پيشرفت كند ايران نسبت به جامعه جهاني كامپيوتر، در سالهاي اخير نياز به مهندسين خلاق و كوشا در اين زمينه كاملاً احساس مي شود.
روند رو به رشد استفاده از كامپيوتر در محافل عمومي و خصوصي، استفاده گسترده از شبكه اينترنت و زمينه هاي مرتبط با آن، فراهم آمدن شرايط آموزش و تجارت الكترونيك همه و همه دست به دست هم داده اند تا از اكنون چشم انداز روشني نسبت به آينده اين رشته وجود داشته باشد به نحوي كه فعالان در اين زمينه از آينده معلوم و مطمئني برخوردار خواهند بود. تنها نگراني به قسمت نرم افزار مربوط مي شود كه بايد مهندسان خلاق ايراني اقدام به تهيه نرم افزارهاي گوناگون و كارآمد كرده تا تنها مصرف كننده صرف نباشيم.
دروس اصلي كارشناسي مهندسي كامپيوتر در هر دو گرايش:
- فيزيك 1و2
- آزمايشگاه 1و2
- رياضي 1و2
- مباني كامپيوتر و برنامه سازي
- آزمايشگاه كامپيوتر
- معادلات ديفرانسيل
- ساختمان هاي گسسته
- برنامه سازي پيشرفته
- آمار واحتمالات مهندسي
- رياضي مهندسي
- مدارهاي الكتريكي 1
- آزمايشگاه مدارهاي الكتريكي 1
- ساختمان داده ها
- زبان ماشين و برنامه ريزي سيستم
- مدارهاي الكترونيكي
- آزمايشگاه مدارهاي الكترونيكي
- مدارهاي منطقي
- طراحي الگوريتم ها
- طراحي و پياده سازي زبان هاي برنامه سازي
- ريز پردازنده 1
- آزمايشگاه ريز پردازنده 1
- معماري كامپيوتر
- آزمايشگاه معماري كامپيوتر
- شبكه هاي كامپيوتري
- آزمايشگاه شبكه هاي كامپيوتري
- سيستم هاي عامل
- كارگاه عمومي –
- فناوری اطلاعات و ارتباطات
هدف و ماهیت:
با توجه به نیاز صنعت ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور به توسعه در حوزه هایی نظیر مخابرات سیار”دولت الکترونیک” ، “تجارت الکترونیک” و دیگر زمینه های مرتبط و همینطور نیاز مبرم کشور به نیروهای متخصص در این حیطه ها که به نوعی مورد تاکید مواد 43 الی 50 قانون توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی چهارم(بویژه ماده 45) قرار گرفته است، و نیز عنایت به کاربرد فناوری های جدید در شبکه های ارتباطی کشور آموزشهای مرتبط به نصب، راه اندازی ، نگهداری و اپراتوری این شبکه ه(و اجزاء آنها) اولویت خاصی در رفع نیاز ها در این حوزه از صنعت برخوردار می باشد.
به منظور تربیت نیروی انسانی مورد نیاز و ایجاد بستری مناسب برای تربیت کارشناسان توانمند، دوره ی مهندسی ارتباطات و فناوری اطلاعات با برنامه ریزی درسی متناسب با نیازها و محدودیتهای شغلی-تخصصی در این زمینه، با مشخصات ذیل (در محدوده ی مهندسی تکنولوژی) تدوین گردیده است.رشته فناوری اطلاعات و ارتباط از سال 1386 در دانشگاه های ایران شروع به تدریس شده است البته این رشته به مخابرات بسیار نزدیک است و بسیاری از دروس آن ها مشترک است.
این رشته به فناوری اطلاعات نیز نزدیک است و دروس مشترکی نیز دارند اما این امر باعث نمی شود که این دو رشته را یکی بدانیم. در سال 1387 دانشگاه علمی کاربردی این رشته را با عنوان “ارتباطات و فناوری اطلاعات” در دفترچه خود قرار داده است که ظاهرا” این نام کاملا” بهتر و قابل درک تر است چرا که اساسا” این رشته مربوط به ارتباطات است.
توانایی مورد نیاز و قابل توصیه:
با توجه به ماهیت میان رشته اي مهندسی فناوري اطلاعات، دانشجوي این رشته لازم است که به دو مبحث علوم مدیریت و کامپیوتر علاقه مند باشد. همچنین باید در ریاضی توانمند بوده و قدرت تجزیه و تحلیل خوبی داشته باشد. زیرا به گفته “الکساندروف”، ریاضیدان و فیلسوف معاصر شوروي، علم ریاضی کاربرد فراوانی در سایر دانش ها، صنعت و در همه زمینه های مربوط به زندگی بشري دارد. برخی از استادان این رشته معتقدند که آزمون این رشته باید به صورت نیمه متمرکز برگزار گردد تا علاقه مندترین و مستعدترین داوطلبان وارد این رشته گردند. داوطلبانی که پیش از ورود به دانشگاه، با کامپیوتر آشنایی داشته و در این زمینه توانمند باشند.
آینده ی شغلی و بازارکار:
اینجا یک شهر الکترونیکی است. شهري که آموزش، تفریحات، خرید و فروش و بخش قابل توجهی از ارتباطات آن الکترونیکی می باشد. در این شهر، فارغ التحصیلان IT حضوري فعال دارند. زیرا از سوار شدن به مترو و تاکسی تا خرید از فروشگاهی که در آن فروشنده ای حضور ندارد، به صورت الکترونیکی انجام می گیرد. این تصویری از آینده تمامی کشورهاي جهان از جمله کشور ایران است. تصویري که بیانگر وجود فرصت هاي شغلی فراوان براي فارغ التحصیل IT است.
البته یک مهندسی IT نه تنها در آینده، بلکه در حال حاضر نیز فرصت هاي شغلی فراوانی دارد. براي مثال در حال حاضر وزارت بازرگانی در پی آن است که سیستم تجارت ایران را همانند کشورهای پیشرفته الکترونیکی کند. این پروژه بسیار پیچیده است و نیاز به تعداد قابل توجهی متخصص IT دارد. تا جایی که اگر تمامی دانشجویان ما وارد بازار کار شوند، باز هم پاسخگوي نیاز این پروژه و پروژه هاي مشابه نخواهند بود. حتی در کارهایی ساده تر مثل مکانیزه شدن سیستم یک اداره، نیاز به متخصص این رشته است. کاری که در بعضی از سازمان ها آغاز شده اما هنوز سیستم هیچ سازمانی به طور کامل مکانیزه نشده است. به عبارت دیگر در حال حاضر همه چیز به سمت IT پیش می رود و به همین دلیل فارغ التحصیل این رشته اگر توانمند باشد، بیکار نخواهد ماند.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر:
امکان ادامه تحصیل این رشته تا مقطع کارشناسی ارشد فراهم است.
دروس اختصاصی فناوری اطلاعات و ارتباطات
- سیستم های چندرسانه ای
- برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات
- مدیریت ارتباط با مشتری
- سیستم های مدیریت امنیت فناوری اطلاعات
- رمز نگاری پایگاه داده پیشرفته
- مبانی امنیت اطلاعات
- پروتکل های امنیتی
- مدیریت دانش
- سیستمهای عامل پیشرفته
- محاسبات تکاملی
- هوش تجاری
- امنیت شبکه
- و…..
جمع آوری کننده مطلب: پشتیبان محترم پایه دوازدهم؛ سرکار خانم کرمی
تایید کننده مطلب: مدیریت محترم آموزشگاه؛ سرکار خانم ملائکه